زخم مزمن چیست؟
زخم‌های پوستی که نمی‌توانند بهبودی پیدا کنند، یا به آرامی بهبود می‌یابند و یا در زمان بسیار طولانی بهبود یافته و مداوا می‌شوند، به عنوان یک زخم مزمن شناخته شده است. برخی از علل بسیاری از زخم‌های مزمن (مداوم) پوست شامل تروما، سوختگی، سرطان پوست، عفونت و یا بیماری‌های دیگر مانند دیابت باشند. اینگونه زخم‌ها، زخم‌هایی هستند که برای درمانشان مدت طولانی باید بگذرد و نیاز به مراقبت ویژه دارند.
چرا زخم‌های مزمن ایجاد می‌شوند؟
برخی از علل بسیاری از زخم‌های مزمن پوست عبارتند از:
- متحرک (جراحت فشار یا زخم بستر)، جایی که فشار موضعی جریان خون را محدود می‌کند
- آسیب‌های شدید وارد شده به پوست
- جراحی، برش ها (برش های ایجاد شده در طول جراحی) که ممکن است آلوده شده و در نتیجه به آهستگی درمان شوند
- سوختگی‌های عمیق
- شرایط خاص پزشکی مانند دیابت یا برخی از انواع بیماری‌های عروقی
- انواع خاصی از عفونت مانند زخم Bairnsdale یا Buruli (Mycobacterium ulcerans)
- زخم‌های مربوط به تغذیه: جایی که نبود حساسیت باعث ایجاد ترومای روزمره می‌شود و در نهایت منجر به زخم می‌شود. – مانند برخی از انواع دیابت و فشار خون.
روند بهبودی زخم پوستی دارای یک الگوی قابل پیش‌بینی است. یک زخم ممکن است نتواند بهبود یابد اگر یک یا چند مرحله بهبودی قطع شود. مراحل درمان طبیعی زخم عبارتند از:
- مرحله التهابی: سفت شدن رگ‌های خونی در محل زخم برای جلوگیری از خونریزی و پلاکت (سلول‌های خاص لخته شدن) برای ساخت لخته تشکیل می‌شود. هنگامی که لخته شدن کامل می‌شود، رگ‌های خونی باز می‌شوند تا حداکثر جریان خون به زخم برسد. به همین دلیل زخم در ابتدا گرم و به نظر قرمز است. گلبول‌های سفید خون این ناحیه را برای نابود کردن میکروب‌ها و سایر عوامل خارجی هجوم می‌آورند. هم‌چنین سلول‌های پوستی در زخم رشد می‌کنند.
- مرحله فیبروبلاستی: کلاژن، فیبر پروتئینی است که به پوست قدرت می‌بخشد تا شروع به رشد در زخم کند. رشد کلاژن لبه‌های زخم را تشدید می‌کند تا با هم کنار بیایند. در محل زخم رگ‌های خونی کوچک (مویرگی) برای تشکیل پوست جدید توسط خون تشکیل می‌شوند.
- مرحله رسیده شدن: بدن به طور مداوم کلاژن بیشتری را اضافه می‌کند تا منطقه زخم را بهبود بخشد. این مسئله ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. به همین دلیل است که زخم‌ها زمان درمان دارند و هم‌چنین دلیل اینکه چرا باید از برخی زخم‌ها حتی پس از بهبودی نیز مواظبت نمود.
موانع بهبود یافتن زخم چیست؟
عواملی که می‌توانند روند بهبود زخم را کاهش دهند عبارتند از:
- پوست مرده (نكروز): پوست مرده و سایر عوامل خارجي منجر به شكست فرایند بهبود می‌شوند.
- عفونت: در یک زخم باز ممکن است یک عفونت باکتریایی ایجاد شود. پس بدن به جای زخم عفونت را درمان می‌کند.
- خونریزی: خونریزی مداوم حاشیه‌های زخم را از هم جدا می‌کند.
- آسیب مکانیکی محل زخم: به عنوان مثال، فردی که ساکن و بی‌حرکت است به علت فشار ثابت و اصطکاک در معرض زخم بستر قرار دارد.
- رژیم غذایی: انتخاب غذاهای عاری از مواد مغذی سبب می‌شود تا بدن مواد مغذی مورد نیاز برای بهبودی زخم را از جمله ویتامین C، روی و پروتئین دریافت نکند.
- شرایط پزشکی خاص: دیابت، کم‌خونی و برخی از بیماری‌های عروقی که جریان خون به منطقه زخم را محدود می‌کند و یا هر اختلالی که مانع به کارگیری درست سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- سن: درمان زخم در افراد مسن بیشتر طول می‌کشد.
- داروها: داروها یا درمان‌های خاصی که در خلال بعضی از بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است مانع طی شدن صحیح روند بهبودی بدن شوند.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن مانع بهبودی می‌شود و خطر عوارض ناشی از زخم را افزایش می‌دهد.
- رگ‌های واریس: جریان خون محدود شده و تورم می‌تواند منجر به شکستگی پوست و ایجاد زخم دائمی منجر شود.
- خشکی: زخم‌هایی مانند زخم‌های پا که در معرض هوا قرار می‌گیرند، احتمال بهبودی کمتری دارند. چون سلول‌های مختلفی در جریان بهبودی زخم نقش دارند. سلول‌هایی مانند سلول‌های پوستی و سلول‌های ایمنی بدن که نیاز به محیط مرطوب دارند.
چگونه علت زخم را تشخیص دهیم؟ علت زخم مزمن باید شناسایی شود تا عوامل اصلی بتوانند کنترل شوند. به عنوان مثال، اگر یک زخم پا به‌دلیل دیابت ایجاد شده باشد، پزشک شما کنترل میزان قند خون را بررسی می‌کند و ممکن است توصیه کند که به یک متخصص پا برای جلوگیری از زخم‌های تکراری در آینده مراجعه کنید. در مورد زخم ناشی از وریدهای واریسی، ممکن است لازم باشد که جراحی بر روی رگ انجام شود. روش‌های تشخیص زخم مزمن عبارتند از:
- معاینه فیزیکی از جمله بازرسی زخم و ارزیابی عصب محلی و تامین خون
- تاریخچه پزشکی از جمله اطلاعات در مورد بیماری‌های مزمن، جراحی‌های اخیر و داروهایی که شما به‌طور مرتب یا اخیرا مصرف کرده‌اید
- آزمایش خون و ادرار
- بافت‌برداری از زخم
- کشت زخم برای یافتن هر میکروارگانیسمی که باعث ایجاد بیماری می‌شود.
بهترین گزینه‌های درمان زخم چیست؟
درمان توصیه شده توسط پزشک شما بستگی به سن، سلامت و ماهیت زخم شما دارد. مراقبت‌های پزشکی عمومی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تمیز کردن: برای پاک کردن خاک و آوار از زخم تازه انجام می‌گردد. این فرایند بایستی بسیار آرام و اغلب در حمام انجام شود.
- در بعضی از زخم‌ها و جراحت‌ها واکسیناسیون برای پیش‌گیری از کزاز توصیه می‌شود.
- برای برخی از زخم‌های عمیق جراحی ضروری باشد. بیهوشی موضعی قبل از عمل انجام خواهد شد.
- حذف و برداشتن پوست مرده زخم. قبل از انجام، بیهوشی موضعی اعمال خواهد شد.
- بستن زخم‌های بزرگ با بخیه یا بست.
- پانسمان انتخاب‌شده توسط دکتر شما بستگی به نوع و شدت زخم دارد. در اغلب موارد زخم‌های مزمن، پزشک یک پانسمان مرطوب را توصیه می‌کند.
- کاهش درد به وسیله دارو. درد می‌تواند رگ‌های خونی را تشدید کند، که باعث می‌شود روند بهبودی متوقف شود. اگر زخم شما درد داشت، به پزشک خود بگویید. پزشک ممکن است پیشنهاد کند که داروهای ضد درد مانند پاراستامول مصرف کنید و یا ممکن است داروهای قوی‌تر را تجویز کند.
- علائم درمان عفونت شامل درد، چرک و تب است. در صورت لزوم، پزشک آنتی بیوتیک‌ها و مرهم‌های ضد میکروبی را تجویز می‌کند. مطابق دستور استفاده نمایید.
- بررسی داروهای دیگر شما. بعضی از داروها، مانند داروهای ضد التهابی و استروئیدها، در روند بهبودی بدن دخالت دارند. در مورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید (از جمله داروهای طبیعی) یا اخیرا مصرف کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است دوزهای متفاوتی را تجویز کند یا داروهای دیگر تجویز کند تا زخم شما بهبود یابد.
- استفاده از کمک کننده‌هایی مانند جوراب ساق بلند پشتیبانی. از این ادوات مطابق دستور پزشک خود استفاده کنید.
- درمان سایر شرایط پزشکی، مانند کم خونی، که ممکن است باعث بهبودی زخم شما شود.
- تجویز آنتی بیوتیک‌های خاص برای زخم‌های ناشی از Bairnsdale یا Buruli. در این موارد حتی پیوند پوست نیز ممکن است مورد نیاز باشد.
- پیشنهاد جراحی یا درمان به وسیله تابش برای حذف زخم‌های جوانی (یک سرطان پوست غیر تهاجمی).
- بهبود جریان خون با جراحی عروقی: در صورتی که دیابت یا سایر شرایط مرتبط با خونریزی باعث جلوگیری از بهبود زخم شود.
درباره نوار تست قند خون
چه پیشنهاداتی برای خود مراقبتی در برابر زخم‌ها وجود دارد؟
شما برای درمان از طرف دکتر خود هدایت و بررسی می‌شوید، اما پیشنهادات در ادامه برخی از توصیه‌ها برای مراقبت از خود در برابر برخی زخم‌ها ارائه می‌شود:
- در صورت امکان داروهایی را مصرف نکنید که در پروسه درمان با فرآیند طبیعی بهبود بدن مقابله کنند. به عنوان مثال، داروهای ضد التهاب (مانند آسپرین بدون نسخه) باعث کاهش فعالیت سلول‌های سیستم ایمنی بدن می‌شود. از پزشک خود بخواهید که لیستی از داروها را در کوتاه مدت بررسی کند.
- اطمینان حاصل کنید که به درستی غذا می‌خورید. بدن شما نیازمند تغذیه خوب و مناسب برای فرایند بهبود است.
- غذاهای حاوی ویتامین C را در رژیم غذایی خود قرار دهید. بدن به ویتامین C برای ایجاد کلاژن نیاز دارد. هر روز میوه‌های تازه و سبزیجات نیز بدن شما را با سایر مواد مغذی ضروری برای بهبود زخم مانند ویتامین A، مس و روی تامین می‌کنند. این موارد می‌تواند در کنار ویتامین C به رژیم غذایی شما اضافه شود.
- زخم خود را بپوشانید. اگر آن‌ها گرم نگه داشته شوند، سریع‌تر بهبود می‌یابند. سعی کنید هنگام تعویض لباس سریع باشید. قرار گرفتن یک زخم در هوای آزاد می‌تواند دمای آن را کاهش دهد و ممکن است برای چند ساعت بهبود یافتن را با کندی مواجه کند.
- از یک کرم ضد آفتاب، سرم شستشو و یا اسپری در زخم مزمن استفاده نکنید. این موارد برای سلول‌های درگیر در ترمیم زخم مضر و سمی هستند.
- ورزش منظم داشته باشید زیرا باعث افزایش جریان خون، بهبود سلامت عمومی و سرعت بهبود زخم می‌شود. برای پیشنهادات در مورد ورزش مناسب از پزشک خود بپرسید.
- مدیریت سایر بیماری‌های مزمن مانند دیابت.
- سیگار نکشید.
دکتر خود را ببینید! زخم خود را به‌طور مرتب بررسی کنید. اگر دچار علائم خاصی شد بلافاصله دکتر خود را در جریان قرار دهید. از جمله:
- خونریزی
- افزایش درد
- چرک و تخلیه آن از زخم
- تب
اگر دچار نگرانی در مورد زخم خود هستید، همیشه با پزشک خود مشورت کنید. از کجا کمک بگیریم؟
- در موارد اضطراری، با شماره تلفن ۱۱۲ یا ۱۱۵ تماس بگیرید.
- با دکتر خود تماس بگیرید.
- از کارمندان بیمارستان کمک بخواهید.
- امدادرسان‌ها در محل کار
- کلینیک‌های تخصصی زخم
- بخش اورژانس نزدیک‌ترین بیمارستان به شما
چه مواردی از این مقاله را باید به خاطر بسپاریم ؟
- زخم‌های پوستی که نمی‌توانند بهبودی پیدا کنند، یا به آرامی بهبود می‌یابند و یا در زمان بسیار طولانی بهبود یافته و مداوا می‌شوند، به عنوان یک زخم مزمن شناخته می‌شوند.
- درمان توصیه شده توسط پزشک شما بستگی به سن، سلامتی و ماهیت زخم شما دارد.
- برخلاف باور عموم، زخم‌های مزمن بیشتر در معرض ابتلا به سرمازدگی قرار می‌گیرند.